Hoewel er verschillende redenen kunnen zijn om een uitvinding te octrooieren, bekijken rechtbanken octrooien op wat ze volgens de wet zijn: een recht voor de octrooihouder om anderen te verhinderen hun uitvinding te exploiteren. Octrooien worden verleend voor technische uitvindingen die als nieuw, inventief en industrieel toepasbaar worden beschouwd. Een verleend octrooi kan echter nog steeds worden ingetrokken: een rechtbank kan beslissen dat de uitvinding toch niet nieuw of inventief was, bijvoorbeeld omdat een relevant document niet was geïdentificeerd tijdens de verleningsprocedure.

Dwingen om niet langer te exploiteren

Een octrooihouder kan een rechtszaak beginnen om te proberen een derde partij te dwingen de uitvinding niet langer te exploiteren, dat wil zeggen: om ‘inbreuk’ op het octrooi te stoppen en zo het octrooi te ‘handhaven’. Daarnaast kan de octrooihouder in sommige gevallen schadevergoeding eisen van de inbreukmaker. Als de rechtbank in het voordeel van de octrooihouder beslist, kan een deurwaarder de handhaving uitvoeren en bijvoorbeeld producten en andere bezittingen in beslag nemen.

Octrooi herroepen

In reactie op een handhavingsactie – maar ook daarvan losstaand - kunnen derden een rechtbank vragen een octrooi te herroepen wanneer zij van mening zijn dat het octrooi ongeldig is. Als de rechtbank het octrooi herroept, komt dit in het relevante register te staan waarmee het publiek wordt geïnformeerd. 

Bewijsplicht

De algemene regel “wie stelt, bewijst” geldt ook in octrooizaken. Dat betekent over het algemeen dat de octrooihouder moet bewijzen dat de derde inbreuk maakt op het octrooi. Omgekeerd moet de derde bewijzen (indien deze dat beweert) dat het octrooi ongeldig is. Dit houdt meestal in dat een derde documenten of ander bewijs moet aanleveren om de nieuwheid of inventiviteit van het octrooi te betwisten.

Argumenteren

Over het algemeen zullen beide partijen zich verdedigen door argumenten of bewijs aan te dragen om de beweringen van de andere partij te betwisten. Een partij die beschuldigd wordt van inbreuk kan bijvoorbeeld uitleggen waarom deze partij denkt géén inbreuk te maken op het octrooi. Alleen in zeer dringende situaties kunnen rechtbanken een onmiddellijk bevel uitvaardigen zonder de betrokken partij vooraf

te horen.

Afhankelijk van de specifieke omstandigheden in de zaak kunnen octrooigeschillen

in een of meer rechtsgebieden aanhangig worden gemaakt. Hoewel het octrooirecht internationaal verregaand geharmoniseerd is, zijn er enkele procedurele verschillen tussen rechtbanken in verschillende landen of regio’s. Ook kunnen rechtbanken in verschillende rechtsgebieden verschillende manieren hebben om bijvoorbeeld

inbreuk te beoordelen. Zie tabel hieronder.

Als er snel actie nodig is om schade door (verdere) inbreuk te voorkomen, kan de octrooihouder over het algemeen een rechtbank om ‘voorlopige maatregelen in kort geding’ vragen. In een dergelijke procedure kan in zeer korte tijd, soms zelfs binnen enkele dagen of weken, een inbreukverbod worden verkregen.

Tegen beslissingen van elk van de rechtbanken kunnen partijen in principe beroep aantekenen bij een overeenkomstig hof van beroep. ‘Beroep’ is bedoeld om een correcte toepassing van de wet te helpen waarborgen. Aan de andere kant verlengen partijen hiermee de tijd tot er een definitieve beslissing is. 

Partijen in deze procedures zijn verplicht zich professioneel te laten vertegenwoordigen. Bij octrooi-inbreukprocedures bestaat het juridische team meestal uit zowel een advocaat als een octrooigemachtigde.

Rechtbanken spelen een belangrijke rol bij het oplossen van octrooigeschillen.

In het meest basale scenario resulteert dit in winst voor de ene partij en verlies

voor de andere partij. Tussen­resultaten zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld wanneer de rechter de beschermingsomvang van het octrooi beperkt, maar niet volledig herroept.

Of wanneer sommige - maar niet alle - betwiste producten worden beschouwd als inbreuk­makend. Met uitzondering van het EOB zullen rechtbanken over het algemeen de verliezende partij veroordelen tot het betalen van sommige of alle proceskosten van de winnende partij. 

Dat is de zogenoemde ‘kostenveroordeling’. Hoewel dit de financiële gevolgen van

een rechtszaak voor de ene partij enigszins kan verlichten, vergroot het die gevolgen tegelijkertijd aanzienlijk voor de andere partij. Partijen doen er dan ook goed aan om zowel het winst- als verliesscenario van tevoren te overwegen. De uitkomst van een rechtszaak is namelijk nooit volledig te voorspellen.

Hoewel een rechtszaak feitelijk het ultieme mechanisme is om octrooigeschillen

te behandelen, hebben alternatieve vormen van geschillen­beslechting soms de voorkeur. Partijen kunnen bijvoorbeeld eerst proberen hun geschil bij te leggen voordat ze overgaan tot een rechtszaak. Ook kunnen partijen overeenkomen om een oplossing te vinden via bemiddeling of arbitrage. De redenen dat partijen voor een

van deze vormen kiezen lopen uiteen, en kunnen bijvoorbeeld zijn: een oplossing bespoedigen, buitensporige (proces)kosten vermijden of vertrouwelijkheid waarborgen.

Of u octrooigeschillen nu wel of niet wenselijk acht voor uw bedrijf, het loont de moeite om al in een vroeg stadium goed voorbereid te zijn op een eventuele rechts-zaak. Slimme voorbereidingsstappen vergroten niet alleen uw kansen als het tot een rechtszaak komt, maar ze helpen u ook om uw weg te vinden in de complexe wereld van octrooien buiten de rechtbank. 

Voor technisch innovatieve ondernemingen bevat een goed doordachte octrooistrategie over het algemeen de volgende voorbereidingselementen:

het monitoren van octrooiactiviteiten
van concurrenten; 

de sterke en zwakke punten van octrooien en octrooiaanvragen beoordelen. Dat kunt u zowel voor uw eigen onderneming als voor uw concurrenten doen;

identificeren en verzamelen van bewijs van mogelijke inbreuk op uw octrooien door concurrenten; 

regelmatig uw eigen activiteiten controleren op mogelijke inbreuk op octrooien van anderen. Dat is vooral van belang voordat u een nieuw product of een nieuwe werkwijze op de markt brengt; 

rekening houden met verschillende recht­banken en hun jurisdicties bij geografische beslissingen over uw octrooien. Kennis hierover is van belang in verband met de (proces)kosten en
​​​​​​​uw eigen commerciële activiteiten.

De octrooigemachtigden van V.O. staan klaar om u te helpen bij deze en andere
octrooi-uitdagingen.