Een moderner modellenrecht

Op 1 mei 2025 trad de eerste fase in werking van de (Europese) wetgeving die het modellenrecht hervormt. Vooral de terminologie is aangepast. Zo heet het Gemeenschapsmodel voortaan Uniemodel. De inhoudelijke wijzigingen zitten met name in de tweede fase, die op 1 juli 2026 in werking treedt. De lidstaten hebben overigens tot 9 december 2027 de tijd om hun nationale wetgeving aan te passen.

Het modellenrecht beschermt de uiterlijke kenmerken van producten, mits dat uiterlijk nieuw en onder­scheidend is. Voor het verkrijgen van de maximaal 25-jarige modelbescherming is registratie vereist. Niet-geregistreerde modellen komen in aanmerking voor driejarige bescherming.

We lichten zeven wijzigingen uit die voor u het meest relevant kunnen zijn.

De definities van ‘model’ en ‘voortbrengsel’ worden verruimd. Daardoor zijn niet alleen fysieke producten beschermd, maar ook digitale gebruiksvoorwerpen zoals digitale bestanden voor het 3D-printen van objecten, animaties en grafische gebruikers-
interfaces (GUI’s). De verwachting is dat deze uitbreiding vooral van belang gaat zijn voor bepaalde bedrijfstakken, zoals de technologie- en automobielsector. In het verlengde van de verruimde definities zijn ook de registratie­mogelijkheden verruimd.
​​​​​​​Zo wordt het mogelijk om videobeelden toe te voegen aan een modelaanvraag. 

Hoewel het niet heel veel zal veranderen, is het goed te weten dat geregistreerde modellen met een speciaal symbool (omcirkelde 'D') mogen worden gemarkeerd.  

Onder de oude regelgeving was het vereist dat modellen in een meervoudige aanvraag onder dezelfde Locarno-­classificatie - een internationaal systeem dat modellen indeelt op basis van producttype - moesten vallen. Dat vereiste is losgelaten. Het wordt mogelijk om meerdere producten in één modelaanvraag op te nemen, ongeacht de classificatie. 

De verschillen tussen de nationale en Europese procedures verdwijnen. Dit maakt het aanvragen (administratief) eenvoudiger. Daarbij is het mogelijk dat de nietigheids-
procedure versneld wordt afgewikkeld als de houder van het aangevallen model de nietigheidsgronden niet betwist.

Als een ontwerp – dat in de registratie beschermd is - níet zichtbaar is in het uiteindelijke product, kan het toch in aanmerking komen voor bescherming. Dit gaat echter niet op voor onderdelen van het ontwerp die deel uitmaken van een complex product en die tijdens normaal gebruik niet zichtbaar zijn.

IE-bescherming en concurrentie staan op gespannen voet met elkaar. Wat betreft het modellenrecht is met de nieuwe wetgeving besloten om de concurrentie tussen fabrikanten van reserveonderdelen te bevorderen. Ontwerpen die betrekking hebben op (reparatie)onderdelen van samen­gestelde producten, zijn uitgesloten van modelbescherming. Deze aan­passing zal waarschijnlijk vooral impact hebben op de auto-­industrie. Hoe dit in de praktijk precies vorm gaat krijgen, moeten we overigens nog afwachten. Deze uitzondering geldt namelijk uitsluitend voor reparatie­doeleinden; het vervangende onderdeel moet ook dezelfde uiterlijke kenmerken hebben als het origineel. Juist in de auto-industrie is er naast de reparatiemarkt echter ook een grote markt voor het verfraaien van auto’s. Het is de vraag wanneer bijvoorbeeld een nieuwe wieldop als reparatie­onderdeel wordt gezien en wanneer niet.

Het laatste punt dat we aanstippen gaat over transitgoederen. Die krijgen een toe-
gevoegde bepaling, zoals al bekend uit het merken- en octrooirecht. Als een vaartuig of luchtvaartuig zich slechts tijdelijk op een bepaald grondgebied bevindt, en dus ‘in transit’ oftewel op doorreis is, is er geen sprake van inbreuk op het desbetreffende grondgebied.